ڕوانگە - بەپێی ڕاپۆرتێکی کەناڵی جەزیرە، نە ئێران و نە ئەمریکا نایانەوێت شەڕێکی بەرفراوانی ناوچەیی بکەن، بەڵام پەرەسەندنی بەردەوامی ئیسرائیل شەڕێکی لەو شێوەیە دەکاتە ئەگەرێک، ئەمەش داوای پێشبینیکردنی فۆڕمی ئەگەری ئەو شەڕە دەکات، لە ڕووی فراوانبوونی جوگرافییەوە، فۆڕمی ڕووبەڕووبوونەوە لە شانۆکاندا لە ئۆپەراسیۆنە ئاسمانی و دەریاییەکان و وشکانییەکان و کاریگەرییە ئابووری و مرۆییەکان لەسەر وڵاتان و گەلانی ناوچەکە.

بەگوێرەی لێکۆڵینەوەیەکی دەزگای ئاشتی نێودەوڵەتی، ناوی شەڕی ناوچەیی بە کۆمەڵێک شەڕی نێوان وڵاتانی دراوسێ دراوە، کە یەکتر بەهێز دەکەن و ماوەکانیان درێژ دەکەنەوە و بەزۆری پەیوەستن بە پرسە ئاڵۆزەکانی سیاسی و سنووری و ئابوورییەوە.هاوبەشی، کە هاوپەیمانەکانی هەر لایەنێک تێیدا بەشدارن. لە ژێر ڕۆشنایی ئەمەشدا هەر لایەنێک سەروەت و سامانی ستراتیژی لایەنی بەرامبەر دەکاتە ئامانج.  وەک ناوەندەکانی فەرماندەیی و کۆنترۆڵ، ڕیاکتۆرە ئەتۆمییەکان، فڕۆکەخانە سەربازی و مەدەنییەکان، بنکە سەربازییەکان، بەندەرەکان، وزە، تۆڕەکانی پەیوەندی و گواستنەوە، و سیستەمی پیشەسازی سەربازی و مەدەنی، بە مەبەستی تێکدانی بەرەی ناوخۆی لایەنی بەرامبەر و ناچارکردنی بە ملکەچبوون و تەسلیمبوون .

لەم ڕووەوە هەر لایەنێک هەوڵدەدات خاوەنی ڕووپۆشی بەرگری ئاسمانی پێویست بێت و ئیسرائیل لە ئێستاوە خاوەنی سیستەمێکی بەرگری ئاسمانی فرە چینە و هێزەکانی ئەمریکا و فەرەنسی کە لە ناوچەکەدا جێگیرکراون پارێزگارییەکی تاڕادەیەک کاریگەر بۆ دابین دەکەن، بەتایبەتی بەهۆی دووری مەودا کە مووشەک و فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی ئێران پێویستیان بە گەشتکردن هەیە، کە دەکاتە نزیکەی دوو هەزار کیلۆمەتر.

ئەمەش وا دەکات ئەو مووشەک و فڕۆکە بێفڕۆکەوانانەی لە باشووری لوبنانەوە دێن، مەترسیدارتر بن بەهۆی نزیکبوونەوەیان لە زۆرێک لە ئامانجە گرنگەکانی ئیسرائیل.

لە لایەکی دیکەوە، بەپێی ڕاپۆرتێک کە ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست لە ١٥ی نیسانی ٢٠٢٤ بڵاویکردووەتەوە، ئێران هەوڵدەدات خاوەنی فڕۆکەی سوخۆی ٣٥ی ڕووسی و سیستەمی بەرگری ئاسمانی ئێس-٤٠٠ی ڕووسی بێت، بۆ کەمکردنەوەی ئەو زیانانەی کە شەڕەکە دەتوانێت بیگەیەنێتە ستراتیژییەکەی کەرەستەکان.

ڕەزامەندی ڕووسیا بۆ دابینکردنی ئەو چەکانە بەهۆی پەرەسەندنی پەیوەندییە سەربازییەکانی نێوان هەردوولا لە سەردەمی شەڕی ڕووسیا و ئۆکرانیادا، هەروەها بەهۆی ئەو چەقبەستووییەی کە مۆسکۆ بەدەستیەوە دەناڵێنێت بەهۆی زیادبوونی چەکی ڕۆژئاوای ئۆکرانیا، کە بۆ دابینکردنی... پاڵنەرێک بۆ ماندووکردنی نەیارەکانی لە هەر شەڕێکی ناوچەیی ئەگەری، و ڕێگریکردنیان لە بەدەستهێنانی سەرکەوتنێکی خێرا یان ئاسان تێیدا.

ڕووسیا سیستمی بەرگری ئاسمانی ئێس 400 و ئێس 500 بەرهەم دەهێنێت، کە مەترسییەکی کاریگەر بۆ سەر فڕۆکەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی دروست دەکات، هەر بۆیەش دابینکردنی سیستەمی جۆری یەکەمی بۆ تورکیا لە ساڵی 2019 هۆکاری دیپلۆماسییەکی توند بوو قەیرانی نێوان ئەنقەرە و واشنتۆن.

سیناریۆیەک

لە سیناریۆیەکی ورددا کە لەلایەن کۆمپانیای ئێس ئەند پی گڵۆباڵەوە لە ساڵی ٢٠٢١ بۆ شەڕێکی گوماناوی نێوان ئەمریکا و ئێران پەرەی پێدراوە، کۆمپانیاکە پێشبینی دەکات کە هێرشە سەرەتاییەکان بۆ سەر ئێران لەسەر گرنگترین دامەزراوە ئەتۆمییەکان بە تایبەت فۆردۆ و ناتانز، وێستگەی ئاوی قورسی ئاراک، و هەر شوێنێکی سەربازی کە گومانی شایەتحاڵی... تاقیکردنەوەی دروستکردنی چەک.