ڕوانگە ـ دوای هەڵگیرسانی شەڕی نێوان بزووتنەوەی حەماس و ئیسرائیل لە مانگی ١٠ ی ساڵی ٢٠٢٣، بەئامانج کردنی سەرکردەکانی ئەو بزووتنەوەو دواتر سەرکردەکانی حیزبوڵاو ئێستاش سەرکردەی حوسییەکان دیارترین سیناریۆی جەنگە نوێیەکانە.
لەچەند مانگی ڕابردووشدا، بەئامانج کردنی سەرکردەکانی حەشدی شەعبی یەکێکبوو لەو ئەگەرانەی وەکو یەکێک لە سیناریۆکان باسیلێوەدەکرا، بەڵام ئەگەرو نەگەری سەرگرتنی ئەم سیناریۆ هێشتا ناڕوونە.
ئیسرائیل زۆربەی سەرکردەکانی حەماسی کوشتووەو بەشێک لەسەرکردە دیارەکانی حزبوڵاشی لەناوبردووە، لە هێرشەکانی ئەمەریکاشدا چەند سەرکردەیەکی حوسی کوژراون و ئەو هێزە ڕێوشوێنی جۆراوجۆری گرتووەتەبەر بۆ پاراستنی سەرکردەکانی تری، لە نێویاندا شاردنەوەیان و بەکارنەهێنانی ئامێرەکانی پەیوەندی کردن و دەستگیرکردنی خەڵکێکی زۆر بە تۆمەتی سیخوڕیکردن.
لێرەدا پرسیار دێتە پێشەوە، بۆ کوشتنی سەرکردە بووەتە یەکێک لە سیانریۆ نوێیەکانی جەنگ؟
بێگومان لەنێو تۆڕی ئاڵۆزی هێزو گروپەکانی ناوچەکە سەرکردەی کاریگەر ڕۆڵی گرنگی هەیە، یاخود بەمانایەکی تر لە غیابی سیستەمدا سەرکردە ڕاییکارو بڕیاردەری زۆرێک لە پرسە سیاسی و سەربازییەکانە، ئەمەش وادەکات چاوەکان زیاتر لەسەر ئەوان بن.
بەپێچەوانەوە، ئەو وڵاتانەی خاوەن سیستەمن سەرکردە ڕۆڵی نییە یاخود دەکرێت بڵێین سەرۆکەکانیان سەرکردە نین و لەچوارچێوەی پرۆسەی دیموکراسیدا جێگۆڕکێیان پێدەکرێت، بۆ نموونە ترەمپ و ماکرۆن دێن و دەڕۆن و خەڵکی تر جێگەیان دەگرنەوە، بێ ئەوەی هاتن و ڕۆشتنیان کاریگەری هەبێت، لەکاتێکدا غیابی سنوار و نەسروڵا کاریگەری گەورەی مەعنەوی و سیاسی و سەربازی لەسەر هێزو گەلەکانیان دروست دەکات.
گرنگی غیابی سەرکردە لە قۆناغی نزیکدا لەدوای قاسم سولەیمانی زیاتر دەرکەوت، ئەو هەڵسوڕێنەرو بزوێنەرو گرێدەرو بڕیاردەری هەموو گروپەکانی عێراق، سوریا، یەمەن و ناوچەکەبوو، بەڵام دوای ئەو بۆشاییەکی گەورە دروست بوو، نەتوانرا جێگەی پڕ بکرێتەوەو بەشێک لە گروپەکان پابەندبوونیان لەدەستدا.
ئێستا کە ئیسرائیل سەرکردەکانی حزبوڵاو حەماس دەکاتە ئامانج، دەیەوێ شپرزەیی لە نێو هێزەکانیان دروست بکات، سەرکردە کاریگەرو ئەزموندارەکانیان لەباو ببات، کە بێگومان کاتی زۆری دەوێ تا جێگەیان پڕ دەکرێتەوە. ئیسرائیل ناتوانێت هەزاران چەکداری حەماس و حزبوڵا لەباو ببات، بەڵام دەتوانێت سەرکردەکانیان بکاتە ئامانج و دووچاری شپرزەیی و بچڕاندنی هێڵەکانی پێکەوە بەستنی ریزەکانیان بکات.
ڕەنگە دۆخەکە بۆ حوسییەکان جیاوازتر بێت، هێرشی سەر حوسییەکان زیاتر تەمبێ کردن و هەوڵی لاوازکردنی توانا موشەکی و سەربازییەکانیابە، زیاتر خول و دەورانی ئێرانە، گەرنا ئەو ناوچە دەریاییانەی حوسییەکان گرفتی تێدا دروست دەکەن زیاتر پێگەی بازرگانی ئەوروپایە نەک ئەمەریکا.
عزەت شابەندەر، سیاسەتمەداری شیعەی عێراق دەڵێت،”ڕۆژگارێکی تاریک چاوەڕوانی شیعە دەکات لەناوچەکە.”
قسەکەی شابەندەرو چڕکردنەوەی هێرشی بۆ سەر حوسییەکان ئاماژەی ڕوونیان تێدایە، ئاماژەی ئەوەی جەنگ و هێرشەکان پرۆسەی ریزبەندکراون.
ریزبەندکراو بەو مانایەی سەرەتا حەماس و دواتر حزبوڵا، پاشان سوریاو ئێستاش حوسییەکان، کەواتە ریزبەندییەکە ئێران و عێراقیشی بەدوادا دێت، بەڵام هێشتا ئیرادەیەکی غەربی هەیە دەیەوێ عێراق دووربخاتەوەو بیپارێزێ، بەڵام پێشهات و گۆڕانکارییەکان کاریگەرییان لەسەر ڕێوشوێنەکانی داهاتوش دەبێت.